Od roku 2006 Polska mogła pochwalić się trzynastoma obiektami wpisanymi na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Aż siedem lat trzeba było czekać na kolejną polską perłę w tym prestiżowym zestawieniu, ale nareszcie jest! 21 czerwca 2013 r. do zacnego grona światowego bogactwa dołączyły drewniane cerkwie regionu karpackiego w Polsce i na Ukrainie. Jest to grupa cennych historycznie i ciekawych pod względem architektonicznym, drewnianych cerkwi z terenów Karpat. Na listę wpisano 16 budowli – po 8 z Polski i Ukrainy. To gratka dla turystów, którzy jeszcze nie mają pomysłu na tegoroczne wakacje – możesz być tam pierwszy!
Pierwszym z polskich obiektów w tej grupie jest cerkiew pod wezwaniem św. Paraskewy − prawosławna XVI- wieczna świątynia w Radrużu (na terenie województwa podkarpackiego). Cerkiew ta należy do najstarszych i najlepiej zachowanych obiektów drewnianego budownictwa cerkiewnego w Polsce. Przed wyróżnieniem UNESCO, znalazła się na prestiżowej, międzynarodowej liście World Monuments Fund (WMF), która obejmuje bezcenne obiekty zabytkowe. Kolejna polska perła to cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu – drewniana greckokatolicka świątynia parafialna w Chotyńcu datowana na początek wieku XVII. We wnętrzu cerkwi zachowała się polichromia z początku XVIII wieku ze szczególnie interesującym obrazem Sąd Ostateczny. Trzecim obiektem jest cerkiew św. Michała Archanioła w Smolniku – dawna greckokatolicka cerkiew, która od 1974 roku funkcjonuje jako kościół rzymskokatolicki. Ostatnim kościołem z Podkarpacia jest cerkiew pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Turzańsku wzniesiona w latach 1801-1803. Świątynia ta jest cerkwią łemkowską, trójdzielną, z trzema wieżami zwieńczonymi hełmami nad babińcem, nawą i prezbiterium. Są to najbardziej charakterystyczne cechy architektury stylu łemkowskiego.
Kolejne cztery cerkwie to już obiekty znajdujące się na terenie województwa małopolskiego, w którym usytuowanych jest najwięcej, bo aż 6 z 14 polskich obiektów wpisanych do rejestru UNESCO.
Pierwszą z małopolskich świątyń jest cerkiew św. Jakuba w Powroźniku. Obiekt nie posiada polichromii, jednak zachował się w nim ciekawy osiemnastowieczny ikonostas. Dziś świątynia pełni rolę kościoła rzymskokatolickiego. Drugim obiektem Małopolski jest cerkiew Opieki Matki Bożej w Owczarach – obecnie współużytkowana przez parafie rzymsko- i greckokatolicką. Jest to jedna z najstarszych i najbardziej wartościowych cerkwi łemkowskich. Kolejną, chyba najbardziej charakterystyczną świątynią reprezentującą grupę małopolską jest cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoni – dawna łemkowska cerkiew greckokatolicka. Należy zdecydowanie do najlepiej zachowanych cerkwi łemkowskich w Polsce. Znajduje się również na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego. Ostatnim kościołem z nowych polskich obiektów w prestiżowym zestawieniu jest cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach. We wnętrzu kościoła znajduje się barokowy, osiemnastowieczny ikonostas. Oprócz ołtarza głównego z XVII w. w cerkwi znajdują się dwa ołtarze boczne z wieku XVIII. Znajdują się w nich ikony Matki Bożej oraz Przemienienia Pańskiego.
Świątynie te z pewnością staną się nie lada atrakcją dla wszystkich tych, którzy podążają szlakiem obiektów z listy UNESCO w Polsce, Europie i na świecie. Czy nowy wpis wpłynie znacząco na wielkość ruchu turystycznego w Małopolsce i na Podkarpaciu? O tym przekonamy się już niedługo.
