Pizza to jedno z najpopularniejszych dań na świecie, a jej korzenie sięgają słonecznej Italii. We Włoszech pizza jest czymś więcej niż tylko jedzeniem – to część kultury, tradycji i dumy narodowej. Co ciekawe, pizza nie jest jednolita w całym kraju, a jej różnorodne wersje zaskakują smakoszy odwiedzających różne regiony Włoch. Od cienkiej, chrupiącej pizzy rzymskiej po puszystą i pełną smaku neapolitańską – każda wersja ma coś wyjątkowego do zaoferowania. W tym artykule wyruszymy w kulinarną podróż po Włoszech, aby odkryć najpopularniejsze rodzaje pizzy i tradycje związane z ich przygotowaniem.
Pizza Neapolitańska (Pizza Napoletana) – Królowa Pizzy
Nie można mówić o włoskiej pizzy, nie zaczynając od neapolitańskiej, która jest uważana za „królową” pizzy. Pizza Neapolitańska wywodzi się z Neapolu, miasta na południu Włoch, i jest jednym z najbardziej klasycznych przykładów włoskiej kuchni. Tradycja jej przygotowywania sięga XVIII wieku, a przez lata przepis był dopracowywany i pielęgnowany z pokolenia na pokolenie.
Co wyróżnia pizzę neapolitańską? Przede wszystkim jej miękkie, lekko ciągnące się ciasto, które przygotowywane jest z mąki typu „00”, drożdży, wody i soli. Ciasto jest formowane ręcznie, a następnie pieczone w piecu opalanym drewnem, co nadaje mu charakterystyczną chrupkość z zewnątrz i miękkość w środku. Kluczowym składnikiem tej pizzy jest sos pomidorowy, przygotowywany z dojrzałych pomidorów San Marzano, uprawianych na zboczach Wezuwiusza. Do tego dodaje się świeżą mozzarellę di bufala, oliwę z oliwek extra vergine i kilka listków świeżej bazylii.
Ważnym elementem, który odróżnia pizzę neapolitańską od innych rodzajów, jest jej prostota i minimalizm. Tradycyjnie występuje w dwóch wersjach: Margherita (z pomidorami, mozzarellą, bazylią) oraz Marinara (z pomidorami, czosnkiem, oregano i oliwą). Te dwie klasyczne wersje wciąż cieszą się ogromną popularnością nie tylko w Neapolu, ale i na całym świecie.
Warto również wspomnieć, że w 2017 roku tradycyjna pizza Neapolitańska została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO, co potwierdza jej unikalność i wyjątkowość.
Jeśli chcesz spróbować prawdziwej pizzy Neapolitańskiej, koniecznie odwiedź Neapol, gdzie w historycznych pizzeriach, takich jak Pizzeria Brandi czy Antica Pizzeria da Michele, można poczuć smak autentycznej włoskiej tradycji.
Pizza Rzymska (Pizza Romana) – Cienka i chrupiąca
Pizza rzymska, w odróżnieniu od neapolitańskiej, słynie z wyjątkowo cienkiego, chrupiącego ciasta. To właśnie ta wersja pizzy dominuje w stolicy Włoch, a jej smakosze cenią ją za lekkość i delikatną strukturę. W przeciwieństwie do puszystej pizzy z Neapolu, rzymska wersja charakteryzuje się cienką, chrupiącą podstawą, która po upieczeniu niemalże „trzeszczy” przy każdym kęsie.
Ciasto pizzy rzymskiej wyrabiane jest z dodatkiem oliwy z oliwek, co nadaje mu elastyczność i specyficzny smak. Kolejną różnicą jest dłuższy czas pieczenia w niższej temperaturze, co sprawia, że jest bardziej chrupiące i suche niż w przypadku wersji neapolitańskiej. Tradycyjnie pizza rzymska jest pieczona w prostokątnych blachach, a następnie krojona na kawałki, co czyni ją doskonałym wyborem na szybki posiłek.
Pod względem dodatków, pizza rzymska jest niezwykle różnorodna. Znajdziemy tu klasyczne smaki, takie jak Margherita czy Prosciutto e Funghi (szynka i grzyby), ale także bardziej wyszukane kompozycje, np. z karczochami, pecorino, guanciale (rodzaj włoskiego boczku) czy nawet ziemniakami. Popularność tej pizzy wynika również z możliwości tworzenia różnych kombinacji smakowych, co pozwala na eksperymentowanie z lokalnymi składnikami.
Jednym z najbardziej znanych miejsc, gdzie można spróbować doskonałej pizzy rzymskiej, jest Pizzarium Gabriele Bonci, słynąca z szerokiego wyboru dodatków i niezwykłych kompozycji smakowych. Inne popularne lokale to Pizzeria Da Remo i La Montecarlo, gdzie pizza rzymska jest pieczona zgodnie z tradycyjnymi recepturami, które przekazywane są z pokolenia na pokolenie.
Pizza rzymska jest idealna dla osób, które lubią lekkie i chrupiące dania, a także cenią sobie możliwość spróbowania różnych wersji pizzy w jednym miejscu, dzięki serwowaniu jej w kawałkach.
Pizza Sycylijska (Sfincione) – Grubsze ciasto, wyjątkowe smaki
Na drugim końcu Włoch, na słonecznej Sycylii, można znaleźć zupełnie inny rodzaj pizzy – Sfincione. Pizza sycylijska różni się nie tylko strukturą, ale także bogactwem smaków. W odróżnieniu od wersji rzymskiej czy neapolitańskiej, sycylijska pizza jest znacznie grubsza, a jej ciasto jest bardziej puszyste i przypomina nieco focaccię. Sfincione często pieczona jest w prostokątnych blachach i krojona na duże, prostokątne kawałki.
Podstawowymi składnikami tej pizzy są pomidory, ser caciocavallo, cebula, anchovies i oregano. W odróżnieniu od innych rodzajów pizzy, Sfincione ma mocniejszy, bardziej intensywny smak, który wynika z bogatych, lokalnych składników oraz hojnego użycia przypraw. Ciekawostką jest to, że ser często znajduje się pod sosem pomidorowym, co chroni go przed przypaleniem w trakcie pieczenia. W niektórych regionach Sycylii dodaje się również tarty ser pecorino i posypuje bułką tartą, co nadaje pizzy jeszcze bardziej rustykalny charakter.
Sfincione nie jest daniem przygotowywanym na co dzień. Jest to potrawa tradycyjnie serwowana na specjalne okazje, takie jak święta czy uroczystości rodzinne. W Palermo, stolicy Sycylii, Sfincione jest szczególnie popularne podczas Bożego Narodzenia, kiedy to pojawia się na stołach niemal w każdym domu.
Aby spróbować autentycznej pizzy sycylijskiej, warto odwiedzić Palermo i okolice, gdzie w lokalnych piekarniach i pizzeriach można spróbować tradycyjnej wersji tego dania. Jednym z najbardziej polecanych miejsc jest Antica Focacceria San Francesco, gdzie od pokoleń serwowane są najlepsze regionalne przysmaki, w tym również Sfincione.
Pizza Sycylijska i Rzymska to dwie zupełnie różne wersje tego samego dania, które pokazują, jak regionalne tradycje i dostępność składników wpływają na wygląd i smak pizzy. Kolejne rodzaje pizzy, które warto odkryć podczas podróży po Włoszech, to pizza al taglio i pizza fritta – ale o nich opowiemy w dalszej części artykułu.
Pizza Al Taglio – Pizza na kawałki prosto z ulic Rzymu
Pizza al taglio to wyjątkowy sposób serwowania pizzy, który zyskał ogromną popularność w całych Włoszech, ale swoje korzenie ma w Rzymie. Dosłownie tłumaczona jako „pizza na kawałki,” jest to wersja pizzy, którą można kupić na wagę i zjeść w biegu, co czyni ją idealną przekąską podczas zwiedzania miasta. Pizza al taglio to nie tylko sposób na szybki posiłek – to również prawdziwe kulinarne doświadczenie.
Charakterystyczne dla pizzy al taglio jest to, że piecze się ją w dużych prostokątnych blachach, a następnie kroi na prostokątne lub kwadratowe kawałki, które sprzedawane są na wagę. Grubość ciasta zależy od regionu, ale najczęściej spotyka się wersję z cienkim, chrupiącym spodem, który pozostaje miękki i lekko puszysty w środku. To, co jednak najbardziej wyróżnia pizzę al taglio, to ogromna różnorodność dodatków. Od klasycznych smaków, takich jak margherita czy pepperoni, po bardziej wyszukane kombinacje, np. z truflami, cukinią, owocami morza, a nawet figami.
Jednym z największych atutów pizzy al taglio jest jej dostępność – można ją znaleźć na każdym kroku, szczególnie w miastach takich jak Rzym. Jest to idealna opcja dla turystów, którzy chcą spróbować różnych smaków bez konieczności zamawiania całej pizzy. Możesz wybrać kilka różnych kawałków i cieszyć się nimi podczas spaceru po mieście.
Najlepsze miejsca, aby spróbować pizzy al taglio, to małe, lokalne piekarnie i pizzerie, które specjalizują się w tym rodzaju pizzy. W Rzymie warto odwiedzić takie miejsca jak Pizzarium Gabriele Bonci – to ikona pizzy al taglio, znana z unikalnych kombinacji smaków i wysokiej jakości składników. Inne popularne lokale to Pizza e Mortazza i Antico Forno Roscioli, gdzie można spróbować pizzy w tradycyjnej wersji, jak i nowoczesnych wariacji.
Pizza al taglio to idealny wybór dla każdego, kto chce spróbować wielu różnych smaków i cieszyć się autentyczną włoską kuchnią podczas zwiedzania miasta.
Pizza Fritta – Smażona rozkosz z Neapolu
Jeśli myślałeś, że pizza zawsze musi być pieczona, to czas poznać wyjątkowy neapolitański przysmak – pizza fritta, czyli pizzę smażoną. To niezwykle popularna, tradycyjna przekąska pochodząca z Neapolu, która jest doskonałym przykładem na to, jak kuchnia włoska potrafi zaskakiwać. Pizza fritta to inny wymiar pizzy, który warto spróbować, będąc w tym regionie.
Pizza fritta przygotowywana jest z tego samego ciasta, co klasyczna pizza neapolitańska, ale zamiast pieczenia w piecu, jest smażona na głębokim oleju. Zwykle ma kształt dużego pieroga lub kieszeni, która kryje w sobie bogate nadzienie. Tradycyjnie nadziewana jest ricottą, mozzarellą, salami, a czasem nawet kawałkami wieprzowiny. Nadzienie może różnić się w zależności od preferencji, ale jedno jest pewne – każdy kęs tej smażonej pizzy to prawdziwa eksplozja smaków.
Pizza fritta była szczególnie popularna w czasach powojennych, kiedy to piekarnie często nie miały pieców opalanych drewnem, a smażenie było prostszą i bardziej ekonomiczną metodą przygotowania tego dania. Z czasem stała się ulubioną przekąską na ulicach Neapolu, gdzie sprzedawano ją z małych stoisk, a do dziś pozostaje jednym z najbardziej lubianych ulicznych dań tego miasta.
Jeśli planujesz wizytę w Neapolu, koniecznie spróbuj pizzy fritty w jednej z wielu tradycyjnych pizzerii. Antica Pizza Fritta da Zia Esterina Sorbillo to jedno z najbardziej znanych miejsc, gdzie smażona pizza zachwyca swoją autentycznością i bogactwem smaku. Innym polecanym miejscem jest Pizzeria De’ Figliole, która od lat serwuje ten wyjątkowy przysmak, ciesząc się niesłabnącą popularnością zarówno wśród miejscowych, jak i turystów.
Pizza fritta to doskonały przykład na to, jak włoska kuchnia potrafi być różnorodna i pełna niespodzianek. To danie, które z pewnością zasługuje na uwagę każdego miłośnika pizzy, zwłaszcza jeśli szukasz nowych smakowych doświadczeń w Neapolu.
Inne regionalne wariacje pizzy we Włoszech
Włochy to kraj pełen różnorodności, a to, co dotyczy pizzy, nie kończy się na neapolitańskiej czy rzymskiej. Każdy region ma swoje unikalne podejście do tego klasycznego dania, które odzwierciedla lokalne tradycje, smaki i produkty. Oto kilka mniej znanych, ale równie smakowitych wariacji pizzy, które warto poznać podczas podróży po Włoszech.
- Focaccia (Ligurii) – Chociaż technicznie rzecz biorąc, focaccia to nie pizza, to jednak stanowi bliskiego „kuzyna” pizzy i jest niezwykle popularna w Ligurii. Wyróżnia się grubym, puszystym ciastem, obficie posmarowanym oliwą z oliwek i często posypanym rozmarynem, solą morską lub cebulą. Focaccia al formaggio, czyli focaccia serowa, to regionalny przysmak, który warto spróbować w Genui.
- Pizza Bianca (Rzym) – Kolejna rzymska wariacja pizzy, tym razem w wersji bez sosu pomidorowego. Pizza bianca, czyli „biała pizza”, charakteryzuje się prostotą i subtelnością. Składa się z cienkiego ciasta posmarowanego oliwą z oliwek, posypanego solą morską i czasami przyprawionego rozmarynem. Jest często serwowana jako przekąska lub baza do kanapek, na przykład z mortadelą.
- Pinsa (Lacjum) – To kolejny przysmak z okolic Rzymu, który staje się coraz bardziej popularny na całym świecie. Pinsa różni się od klasycznej pizzy przede wszystkim proporcjami składników w cieście – używa się do niej mieszaniny mąki pszennej, ryżowej i sojowej, co nadaje jej lekkości i delikatnej chrupkości. Jest również bardziej owalna i zazwyczaj pieczona na kamieniu, co sprawia, że jest jeszcze bardziej chrupiąca.
Te mniej znane wersje pizzy to dowód na to, że kuchnia włoska jest pełna różnorodności i lokalnych smaków. Każdy region ma swoją unikalną specjalność, którą warto poznać podczas podróży po Włoszech.
Pizza na nowo – współczesne interpretacje tradycyjnych przepisów
Choć pizza ma w Włoszech długą i bogatą historię, współczesne pizzerie coraz częściej sięgają po innowacyjne podejście do tego klasycznego dania. Współczesne interpretacje tradycyjnych przepisów stają się coraz bardziej popularne, zarówno wśród mieszkańców, jak i turystów szukających nowych smakowych doświadczeń.
- Pizza gourmet – W ostatnich latach we Włoszech zyskał popularność nurt tzw. pizzy gourmet. Jest to wersja pizzy, która stawia na najwyższej jakości składniki oraz kreatywne, często bardzo oryginalne kombinacje smakowe. Zamiast tradycyjnych składników, takich jak mozzarella czy sos pomidorowy, można spotkać wersje z krewetkami, burratą, truflami czy rukolą. Tego rodzaju pizza jest serwowana w eleganckich restauracjach i coraz częściej staje się kulinarnym trendem w dużych miastach.
- Pizza wegańska i bezglutenowa – Rosnące zainteresowanie dietami wegańskimi i bezglutenowymi wpłynęło także na włoskie pizzerie. W wielu miejscach można dziś znaleźć wersje pizzy dostosowane do różnych preferencji dietetycznych. Wegańska mozzarella z mleka roślinnego czy ciasto bezglutenowe to tylko niektóre z alternatyw, które pozwalają cieszyć się smakiem pizzy osobom, które muszą lub chcą unikać tradycyjnych składników.
- Pizza „slow food” – Filozofia slow food, czyli skupienie na lokalnych, sezonowych składnikach i tradycyjnych metodach przygotowywania potraw, przeniknęła także do świata pizzy. Coraz więcej pizzerii stawia na produkty pochodzące z lokalnych upraw i hodowli, aby podkreślić autentyczny smak i jakość składników. W ten sposób pizza staje się częścią większego ruchu promującego zdrową, zrównoważoną i odpowiedzialną kuchnię.
Współczesne interpretacje pizzy pokazują, że choć to danie ma swoje korzenie w tradycji, to jest otwarte na zmiany i nowości, dzięki czemu może spełniać oczekiwania nawet najbardziej wymagających smakoszy.
Podróż przez różne rodzaje pizzy we Włoszech to nie tylko kulinarna przygoda, ale także fascynujące spojrzenie na lokalne tradycje i historię. Każdy region Włoch oferuje coś wyjątkowego, od puszystej pizzy neapolitańskiej, przez cienką i chrupiącą rzymską, po regionalne wariacje, takie jak sycylijska Sfincione czy focaccia z Ligurii. Włosi, pomimo swojej dbałości o tradycję, nie boją się także nowoczesnych podejść do pizzy, czego dowodem są współczesne interpretacje, takie jak pizza gourmet czy wegańska.
Dla turystów odwiedzających Włochy odkrywanie tych smaków może być jednym z najważniejszych punktów podróży. Każda wizyta w lokalnej pizzerii to nie tylko okazja do spróbowania autentycznej włoskiej pizzy, ale także zanurzenie się w kulturze i zwyczajach danego regionu. Niezależnie od tego, czy preferujesz klasyczne smaki, czy bardziej nowoczesne wariacje, pizza we Włoszech z pewnością spełni Twoje kulinarne oczekiwania.
Więc jeśli planujesz podróż do Italii, nie zapomnij o tym, aby odwiedzić lokalne pizzerie, skosztować różnych rodzajów pizzy i poczuć smak prawdziwej włoskiej kuchni w jej najlepszej odsłonie.
